woensdag 18 juli 2018

Handgemaakte wielen: daar zit muziek in

Het maken van fietswielen beroert de geesten zie ik. Ligt ook voor de hand in deze tijden van customization. Tijd voor wat meer informatie.
Als je voor een wiel alleen een naaf, een velg en een handvol spaken nodig had, kon iedereen een stevig en duurzaam fietswiel maken. Maar de kunst van het wielspaken overstijgt het blote materiaal - ook al moet dat uiteraard van de best mogelijke kwaliteit zijn.
De hoofdschuldigen voor wielen die te lijden hebben onder slag of spaakbreuk zijn spaken die los komen te staan. Om dat tegen te gaan moet niet alleen de spaakspanning hoog genoeg worden opgevoerd, ook de gelijkmatigheid van de spanning dient te worden gecontroleerd. Voor het eerste helpt het om de schroefdraad op de spaak licht in te oliën en een druppeltje olie toe te voegen op het raakvlak tussen nippel en velg. Omdat de nippel op die manier lichter draait, is het makkelijker om een voldoende hoge spaakspanning te bereiken. Voor het tweede kun je een spaakspanningsmeter gebruiken, je kunt ook gewoon je oren gebruiken en letten op de toon die de spaken afgeven bij het aantokkelen met de duimnagel.
Waarom het loont om zogenaamde double butted spaken te gebruiken, bijvoorbeeld Sapim Race? Omdat de voortdurend wisselende spaakspanning in het draaiende en belaste wiel bij voorkeur opgevangen wordt in de spaak zelf en niet in de nippel, aangezien deze zich zou kunnen loswerken.
Dat zit zo. Door het gewicht van de berijder, zakt de velg lichtjes in en vermindert de spanning op de spaken onderaan het wiel. Doordat double butted spaken in het midden dunner zijn, zit er meer rek in de spaak (hoe dunner hoe elastischer) - en blijven de nippels vaster zitten.
Aandrukken van de bocht, voorrekken van de spaken, wegwerken van spaaktorsie zijn de finale elementen om spaakbreuk en slag uit de wereld te helpen. Het enige wat er hierna nog kan gebeuren is dat een afgesleten of ingedeukte velg af en toe vervangen moet worden.
Zie ook mijn eerder gepubliceerde berichten over handgemaakte fietswielen en over de à la carte gemonteerde racefiets.

donderdag 21 juni 2018

Hoogstpersoonlijk: de racefiets

Als er één fiets een hoogstpersoonlijke benadering vraagt, dan wel de racefiets. Kan bij de stadsfiets nog een kleine afwijking getolereerd worden, de racefiets moet van top tot teen juist zitten en van de juiste componenten zijn voorzien. Van bandjes tot cranklengte, van zadel tot stuurpositie, hoe gepersonaliseerder de fiets, hoe beter hij zal rollen en accelereren. Om van het psychologische voordeel ("dit is mijn fiets en zo is er maar één") nog te zwijgen.
Wie over individualiseren spreekt, beginne bij het begin: een fiets die vanaf het frame volledig à la carte wordt opgebouwd, met precies die onderdelen die bij je rijstijl en in je budget passen. Waarbij en passant ook nog eens een unieke look gerealiseerd kan worden. Wat racefietsen betreft werkte ik lang met de aluminium frames van


Bergwerk, ofwel in "gewoon" aluminium (Spes), ofwel in scandium (Pax). De fabrikant, Muesing, is helaas failliet gegaan. Blijven over: de stalen frames van Hardo Wagner (voor stad, gravel, trekking). Naast deze sobere, robuuste en lichte frames bied ik twee andere pluspunten.
1.
Na het frame zijn de wielen het belangrijkste onderdeel van de fiets (niet de groep waar zoveel mee gepronkt wordt). Ik bouw de racewielen bij voorkeur zelf, met zwarte of zilveren velgen van Mavic of DT, enkel, dubbel of niet gebust. De velghoogte, het aantal spaken en de kruising kan worden aangepast aan de voorkeur, het gewicht en de stijl van de rijder. De spaken zijn minstens van Sapim Race-kwaliteit, met als top of the bill de aërodynamische CX-Ray. Deze laatste, handmade in Wilrijk, zijn 25% lichter, stukken duurzamer en ehhh vijf keer zo duur. Voeg daaraan toe naven van Shimano (Dura Ace, Ultegra), Campagnolo Record of DT (190, 240, 350) et ça roule.
2.
Als de aandrijving, pedalen en wielen gemonteerd zijn, laat ik de berijder een aantal zadels, sturen (verschillende breedtes, compact of klassiek, ronde of ergonomische bocht, al dan niet platte bovenkant, al dan niet carbon), stuurhoogtes en stuurpennen uittesten. Millimeterwerk... Zodra de juiste zit gerealiseerd is, wordt ook de positie van de verstellers nog eens aangepast.

Waarna de kabels getrokken worden en het stuurlint gewikkeld. Dat ook hierbij een spervuur van individuele inkleuring mogelijk is, spreekt vanzelf.